Tarix adətən qaliblərin qələmi ilə yazılır. Müharibəni udan tərəf qəhrəman olur, uduzan tərəf isə “fitnəkar”, “xain”, “terrorçu” adlandırılır. Amma bu, həqiqətin özüdürmü? Yoxsa gücün yaratdığı bir mif?

Ədalətsiz bir savaşda qələbə ədalət demək deyil. Tarix kitablarında adı olmayan minlərlə insan var – öz torpağı uğrunda döyüşənlər, zorakılığa qarşı çıxanlar, ancaq güc sahibi olmadıqları üçün susdurulanlar. Onların adı tarixdə yox, yaddaşda yaşayır.

Mədəniyyətlər unuduldu, dillər qadağan edildi, kimliklər silindi – və bütün bunlar “sabitlik”, “inkişaf”, “vahidlik” adı altında rəsmiləşdirildi. Tarix bəzən ədalət deyil, manipulyasiyadır.

Haqsızlıq üzərində yazılan tarix müvəqqəti ola bilər, amma haqlar unudulmur. Onlar bir gün səssiz künclərdən çıxır, yaddaşın dərinliyindən danışmağa başlayır. Tarixi yalnız qaliblərin deyil, haqqı əzilənlərin də yazmağa haqqı var. Sual budur: biz hansı tarixi oxuyuruq – gücün tarixini, yoxsa həqiqətin?